Door Emmie van Baardewijk en Homme Grotenhuis
Terwijl de meeste commissies in de bus richting Den Haag zaten, mocht het pressteam de speechschrijver van de voorzitter van de Eerste Kamer, Annelies Pilon, interviewen. We willen haar bedanken voor haar gastvrijheid en boeiende antwoorden!
Wie bent u?
Mijn naam is Annelies Pilon en ik ben speechschrijver en web redacteur van de Eerste Kamer en dat betekent dat ik in functie de speeches schrijf voor de voorzitter en de griffier van de Eerste Kamer. Ik werk voor het ambtelijke gedeelte van de Eerste Kamer. Ik schrijf weleens voor de griffier, maar het grootste werk is voor de voorzitter. Ik maak verslag van de plenaire vergadering op dinsdag. Er wordt een woordelijk verslag gemaakt door de stenografische dienst en er wordt ook een meer journalistiek verslag gedaan en dat schrijf ik. Daarnaast beheer ik ook de Social Media van de Eerste Kamer.
Hoe bent u precies bij deze baan terecht gekomen?
Ik studeerde eerst culture antropologie, geen normale voorbereiding voor een speechschrijver. Uiteindelijk kwam ik daarmee terecht bij een PvdA’er in Brussel. Voor hem moest ik af en toe ook speeches schrijven en toen kwam ik erachter dat ik dat leuk vond en wel kon. Uiteindelijk kwam er een vacature voor speechschrijver voor de voorzitter van de Eerste Kamer en toen dacht ik bij mezelf “Als ik dit leuk vind, waarom zou ik het dan niet meer doen?”
In de Tweede Kamer hebben wij nog nooit de voorzitter echt horen speechen, wat voor speeches schrijft u precies? Voor wat voor gelegenheden?
Voor van alles en nog wat, om een week als deze als voorbeeld te noemen: De voorzitter in de Eerste Kamer doet hetzelfde als de voorzitter in de Tweede Kamer, vergadering leiden. De vergadering is een vast draaiboek, dat doet een collega van me. Als er een oud-senator overlijdt, wordt er een speech gehouden en die schrijf ik, dat is een traditie hier. Zo hadden we deze week ook de herdenking van een oud-senator. De speech bij de opening van MEP heb ik ook geschreven en morgen aan de overkant, zo noemen wij de Tweede Kamer, is er een slotbijeenkomst waar het gaat over 100 jaar algemeen kiesrecht en daar houden dan zowel de voorzitter van de Eerste als van de Tweede Kamer een speech. De speeches gaan over verschillende dingen, dus ik moet van tevoren al veel weten en me vooral ook inlezen.
Waarom heeft de voorzitter een speechschrijver nodig?
De voorzitter doet dit werk ook parttime. Meneer Bruijn, de huidige voorzitter, is hoogleraar en arts. Het voorzitter zijn doet hij er parttime bij. Het schrijven van speeches kost veel tijd en daarom ben ik er, anders is het niet te doen. We hebben wel altijd van tevoren overleg over de inhoud van de speech, waarin ik vraag wat hij precies wil zeggen. Het gebeurt nooit dat hij zonder overleg de speech leest, want we willen niet dat hij iets moet vertellen waar hij het niet mee eens is. Daarnaast hebben speechschrijvers ook meer ervaring met retorische trucjes.
Waarom schrijft u voor de griffier?
Vroeger was de Eerste Kamer een organisatie met één ambtenaar in dienst, maar door de eeuwen heen is de organisatie veel groter geworden. De griffier is ondertussen ook een gezicht naar buiten toe, hij komt op evenementen van collega’s. Er is bijvoorbeeld een jaarlijkse conferentie van griffiers, het zou kunnen dat hij daar dan een verhaal voor moet houden en dan benadert hij mij om een speech voor hem te schrijven.
De voorzitter is politiek onafhankelijk, dus mag u uw politieke kleur door laten schemeren?
Nee, de voorzitter is onafhankelijk. Als hij ergens anders speecht, bijvoorbeeld bij de VVD, dan schrijf ik deze speech niet. Die moet hij of zelf schrijven, of hij vraagt iemand van de VVD om dat te doen.
Zit er veel verschil tussen de speeches voor de PvdA en de Eerste Kamer?
In speeches voor de PvdA zit veel meer politieke kleur. Dat waren felle toespraken, dat doe ik eigenlijk niet meer. Op gegeven moment merkte ik dat het speeches schrijven voor de PvdA een trucje werd, dat was voor mij het moment dat ik dacht: nu moet ik wat anders gaan doen.
Hoe vindt u het om te schrijven voor iemand waarmee uw ideologie niet correspondeert?
Daar heb ik geen last van, want de verhalen die hij houdt zijn niet politiek gekleurd. Als ik met hem te maken heb, is hij geen VVD’er. We maken er wel grappen over achter de schermen, maar we hebben er geen last van. Nu ik hier werk in de Eerste Kamer heb ik niets te maken met de PvdA, dat is een privékwestie.
Haalt het de geloofwaardigheid van een persoon weg doordat u de speech van degene heeft geschreven?
Nee, we gaan echt samen zitten. Een goede speechschrijver doet dit altijd samen voor degene die dit schrijft. Ik zou het ook echt een blamage vinden als de teksten die ik schrijf ongelezen zouden worden voorgelezen. Zo werkt het niet, het gaat echt om een goede samenwerking tussen degene die het spreekt en eigen ideeën heeft en degene die het opschrijft.
Ziet uw de speeches die uw schrijft als uw speech?
Nee, het is “onze” speech. Als ik de speech alleen had geschreven, dan zou hij er heel anders uit hebben gezien. Ik ben niet iemand die woorden in de mond legt, dat is niet wat een speechschrijver doet en dat zou ik ook niet willen. Het is een beetje gevaarlijk als een speechschrijver bepaald wat een politicus zegt.
Vind u het niet vervelend dat anderen met de eer strijken van uw werk?
Als je kiest voor dit soort werk, dan ben je niet zelf degene die op de voorgrond treedt. Het is helemaal niet mijn karakter om in de spotlights te staan, ik ben dienend. Soms denk ik weleens ‘Jammer!’ Dat had ik bijvoorbeeld bij de PvdA toen er een opiniestuk werd gepubliceerd waar mijn naam niet bij in de krant stond. Soms staan er twee namen, soms maar één, dat heeft een beetje met de ijdelheid van de politicus te maken.
Wat is uw tip voor MEP’ers die een speech gaan schrijven?
Begin op tijd, als je er een haast klus van maakt is het niet goed. Stop er iets van jezelf in, zonder dat het de hele tijd over jou gaat. Voeg ook humor toe, maar niet te veel. Het inlassen van een pauze kan bijvoorbeeld ook zo’n grapje zijn. De volgende tip is oefenen, oefenen en oefenen. Als je oefent, merk je dat je beter de zaal in kan kijken. Alleen maar voorlezen is niet interessant om naar te luisteren. Probeer wel ondertussen je publiek aan te kijken. Interactie is belangrijk.